𝐌𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝𝐢’𝐝𝐚 𝐍𝐨𝐥𝐨𝐬𝐡𝐚.

W/Q: Ayuub Xaaji Axmed

𝐇𝐨𝐫𝐝𝐡𝐚𝐜

Mabaadi’du waa qiyamka qofku uu ku barbaaro sida aaminaadda, runta, iyo daacadnimada, waana qiyam aan la beddeli karin ama laga tanaasuli karin. Waxa ay matalaan qiimaha qofka uu leeyahay. Waxaa la yiraahdaa: “Dadka oo dhammi waa kuwa ku teedsan, mabaadi’dooda, hantidu ma sii jirto, darajooyinka iyo martabaduhuna ma joogaan.”

Waqti walba iyo meel kasta, waxaa jira dad leh mabaadi’ adag iyo kuwo aan lahayn, mabaadi’du waxa ay noqon karaan kuwa xaq ah iyo kuwa baadil ah intaba, laakiin mowqifyadu way kala duwan yihiin. Haddii kuwa mabaadi’da lihi bataan, waa naxariis Alle sababta oo ah waxa badanaaya kuwa aan ka baqin eedayn cid kale kaga timaada, Laakiin haddii kuwa aan mabaadi’da lahayni bataan, waa calaamadaha lagu garto in xaaladu is rogtay, oo xaqa iyo Baadilka ayaa isku dheehma, oo xaqa waxaa loo arkaa baadil iyo been, kuwa wanaagsanna waa la dulmiyaa, halka kuwa xunxunna ay darajo sare gaaraan.

Marka qiyamku lumo oo mabaadi’da la dilo, shar kasta ayaa xoogaysta. Beentu waa ay soo badanaysaa, nifaaqu wuu faafayaa, khiyaanooyinku way badanayaan, barakadu way yaraataa, musuqmaasuquna wuu kordhayaa. Xitaa haddii qofku dhinto, mabaadi’diisa wanaagsan, qiyamtiisa suuban, iyo sumcadiisa wanaagsan way sii noolaadaan sidii geed wanaagsan oo xididkiisu adag yahay laantiisuna ay cirka taagan tahay.

Marka dunida iyo danaha shakhsiga ah ay maamulaan maskaxda qofka, waxa uu noqonayaa mid ka weecda danihiisa shakhsiga ah, tani waa tusaalaha hadda muuqda ee dunidaan aynu ku noolnahay.

Qofka leh mabda’a sare, wacyigiisa ma saameeyaan Dhibaatooyinka yaryar ee ka dhasha nolosha uu kujiro sababtoo ah waxa uu leeyahay caqli iyo fikir uu ku difaaco mabaadi’diisa, Waxa uuna u hurayaa naftiisa si uu u ilaaliyo.

-𝐖𝐚𝐚 𝐤𝐮𝐦𝐚 𝐃𝐚𝐝𝐤𝐚 𝐥𝐞𝐡 𝐦𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝’𝐢𝐝𝐚 𝐬𝐚𝐱𝐝𝐚 𝐚𝐡, 𝐬𝐮𝐦𝐦𝐚𝐝𝐝𝐞𝐞 𝐚𝐲𝐚𝐚𝐧𝐚 𝐥𝐚𝐠𝐮 𝐠𝐚𝐫𝐭𝐚𝐚 ?

Dadka leh mabaadi’da waa kuwa ku dheggan qiyam iyo anshax adag, oo aan ku beddelin duruuf ama danta shakhsiga ah. Waa dad ku nool qiimahooda, sidaas darteed waxaa lagu gartaa astaamo gooni ah oo ay kaga duwan yihiin kuwa aan mabaadi’da lahayn.

𝐀𝐬𝐭𝐚𝐚𝐦𝐚𝐡𝐚 𝐃𝐚𝐝𝐤𝐚 𝐥𝐞𝐡 𝐌𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝𝐢’𝐝𝐚:

𝟏. 𝐑𝐮𝐧𝐭𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐃𝐚𝐚𝐜𝐚𝐝𝐧𝐢𝐦𝐚𝐝𝐚:

Dadka leh mabaadi’da waa kuwa had iyo jeer runta sheega, kuna shaqeeya daacadnimo. Xaqiiqda iyo aaminaaddu waxa ay u yihiin tiir muhiim ah oo ay ku kala hagaan noloshooda iyo la macaamilka dadka kale, waana Astaanta aysan gorgortan ka galin dabaqideeda

𝟐. 𝐓𝐨𝐨𝐬𝐧𝐚𝐚𝐧𝐭𝐚:

waa tiir kamid ah astaamaha gaarka ah oo ay leeyihiin dadka leh mabaadi’da fiican, waana kuwa dabaqa Hadalkii Alle oo ahaa ( u toosnaada sida la’idin faray).

Waxa ay ku dhaqmaan toosnaan, iyaga oo raacaya qiyamka iyo anshaxa wanaagsan oo ay diinteenna wanaagsani dhigeyso. Waxa ay isku dayaan in ay ku dhaqmaan hab-dhaqan ku salaysan caddaalad , iyagoo aan u eexanayn cidna oo aan xaqana ka leexanaynin.

𝟑. 𝐃𝐮𝐥𝐪𝐚𝐚𝐝𝐤𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐒𝐚𝐦𝐢𝐫𝐤𝐚:

Noloshu waa halgan ee maa hadiyad la isasiiyo, halganka nololeed ee shaqsiyadda qofka ayaa go’aamiya sida uu ula falgali lahaa mabda’a uu aamminsanyahay.

Dadka leh mabaadi’da waxa ay leeyihiin dulqaad, taas oo macnaheedu tahay in ay u dulqaataan dhibaatooyinka iyo cadaadiska kaga iman kara go’aannada adag ee ay qaataan si ay u ilaaliyaan mabaadi’dooda.

𝟒. 𝐈𝐥𝐚𝐚𝐥𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐌𝐚𝐬’𝐮𝐮𝐥𝐢𝐲𝐚𝐝𝐝𝐚:

Waxa ay fahmaan in mas’uuliyadda ka saaran tahay noloshooda iyo dhaqankooda, oo ay isku dayaan inay ilaaliyaan isku dheellitirnaanta u dhexeysa qiyamka diinta iyo waaqiciga nolosha maalinlaha ah.

Dadka leh mabaadi’da way ka reeban yihiin ficilada xun xun ama waxyaabaha sababi kara in ay u dhaqmaan si aan bannaanayn

𝟓. 𝐃𝐚𝐝𝐚𝐚𝐥 𝐢𝐲𝐨 𝐇𝐚𝐥𝐠𝐚𝐧:

Dadka leh mabaadi’da waxay dadaal iyo halgan u galaan sidii ay u ilaalin lahaayeen xaqa iyo qiyamka wanaagsan, waxayna diyaar u yihiin inay iska caabiyaan cabsida iyo caqabadaha ay la kulmaan.

Inkasta oo ay xusid mudantahy in dhammaan nolosha ay tahay halgan socda.

𝐃𝐨𝐨𝐫𝐤𝐚 𝐃𝐚𝐝𝐤𝐚 𝐥𝐞𝐡 𝐌𝐚𝐛𝐚𝐚𝐝𝐢’𝐝𝐚 𝐞𝐞 𝐁𝐮𝐥𝐬𝐡𝐚𝐝𝐚:

–𝐈𝐥𝐚𝐚𝐥𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐊𝐚𝐥𝐬𝐨𝐨𝐧𝐢𝐝𝐚 𝐁𝐮𝐥𝐬𝐡𝐚𝐝𝐚::

Dadka leh mabaadi’da waxa ay aasaas u yihiin kalsoonida bulshada, sababtoo ah waxa ay abuuraan jawi qof kasta ku kalsoonaan karo. Tani waxa ay sababtaa in bulsho caafimaad qabta la helo oo dadka oo dhan ay isku halayn karaan midba midka kale.

-𝐔 𝐇𝐨𝐫𝐬𝐞𝐞𝐝𝐢𝐝𝐝𝐚 𝐍𝐚𝐛𝐚𝐝 𝐢𝐲𝐨 𝐂𝐚𝐝𝐝𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝:

Waxay door muhiim ah ka qaataan sugidda nabadda iyo caddaaladda bulshada, iyagoo u taagan xaqa, kana hortagga dulmiga iyo sinnaan la’aanta, waxa ayan diiradda saaraan u kala garsooridda bulshada iyo xalinta khilaafaadka bulshada kadhex dhaca.

– 𝐓𝐮𝐬𝐚𝐚𝐥𝐞 𝐖𝐚𝐧𝐚𝐚𝐠𝐬𝐚𝐧

Dadka leh mabaadi’da waa tusaale fiican oo bulshada wax ka baran karto. Waxa ay bulshada baraan sida loo adkeeyo qiyamka, loona gaari karo guul iyadoo laga fogaanaayo dhammaan ficilada aan habbooneyn.

–𝐓𝐚𝐚𝐠𝐞𝐞𝐫𝐢𝐝𝐝𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐃𝐡𝐢𝐬𝐢𝐝𝐝𝐚 𝐉𝐢𝐢𝐥𝐚𝐥𝐤𝐚 𝐘𝐚𝐫𝐲𝐚𝐫:

Dadkan waxa ay noqon karaan macalimiin ama lataliyayaal bulshada ku hagi kara qiyamka wanaagsan, oo waxa ay jiilka cusub baraan muhiimadda ay leeyihiin akhlaaqda iyo qiyamka.

–𝐇𝐚𝐠𝐚𝐚𝐣𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐌𝐮𝐮𝐪𝐚𝐚𝐥𝐤𝐚 𝐆𝐮𝐮𝐝 𝐞𝐞 𝐁𝐮𝐥𝐬𝐡𝐚𝐝𝐚:

Marka dadka leh mabaadi’da ay bulshada dhexdeeda ku bataan, waxay keentaa in bulshadu ka baxdo waxyaabaha liita oo loo jeesto jihada wanaagga iyo horumarka.

𝐆𝐮𝐧𝐭𝐢𝐢 𝐢𝐲𝐨 𝐠𝐞𝐛𝐨𝐠𝐚𝐛𝐚𝐝𝐢𝐢

.dadka leh mabaadi’da waa kuwa bulshada kaga jira boos muhiim ah, waxaana muhiim ah in ay bulshooyinka ku soo kordhiyaan nabad, kalsooni, iyo cadaalad. Waxa ay tusaale u yihiin wanaagga, waxaana laga baran karaa akhlaaqda iyo guusha nolosha.